ରେଣ୍ଡୋ ମାଝି ଓଡ଼ିଶାର କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମୀ ତଥା ଆଦିବାସୀ ମାନଙ୍କର ସର୍ଦ୍ଦାର ଥିଲେ । ସେ ନିଜ ଭିଟାମାଟି ଏବଂ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ତଥା ଡଙ୍ଗରିଆ ଓ ଝରଣିଆ କନ୍ଧଙ୍କ ଜୀବନଜୀବିକା ପାଇଁ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ଗୁଳିମାଡ଼ରେ ୧୮୫୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ତାରିଖ ଦିନ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ମହାନ ମାନିସୀଙ୍କର ସ୍ମରଣରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଏହି ଦିନକୁ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସହିଦ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରନ୍ତି ।
କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା ଜୟପାଟଣା ଠାରେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ଅଞ୍ଚଳର ଶତାଧିକ ଆଦିବାସି ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ସ୍ଥାନୀୟ ଗୀତା ଭବନ ପାଖରୁ ବିଶାଳ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ଖଣ୍ଡା ଖର୍ପର ଧନୁ ତୀର ଧରି ସ୍ଥାନୀୟ ତହସିଲ ଅଫିସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ । ଏହି ଶୁଭାଯାତ୍ରାରେ ସଭାପତି ମନୋଜ ପାତ୍ର କାଯ୍ୟକରୀ ସଭାପତି ଗଙ୍ଗାଧର ପାତ୍ର ସଂପାଦକ ପୁରୁଷୋତମ ମାଝୀ , କୋଷାଧକ୍ଷ ପୁରଞ୍ଜନ ପୂଜାରୀ ,ଜଗମୋହନ ମାଝୀ, ଡ଼ମୁରୁଧର ନାଏକ ,ଭୋଲାରାମ ନାଏକ ସମେତ ସଂଗଠନର ଅନେକ ବରିଷ୍ଠ ସଦଶ୍ୟ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ରେଣ୍ଡୋ ମାଝି ଜଣେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଥିଲେ। ସେ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା ମଦନରାମ ପୁର ବ୍ଲକ ଉର୍ଲାଦାନୀ ଗ୍ରାମ ରେ ୧୮୫୩ ମସିହା ରେ ଡାବିଶ ମାଝୀ ଙ୍କ କୋଳରୁ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ପିଲା ଦିନେ ତୀର ଓ ନୈକା ଚାଳାନା ରେ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରି ଥିଲେ । ନିଜକୁ କନ୍ଦ ସମାଜ ରେ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାବେ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଥିଲେ ।
ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ପାହାଡ଼ିଆ କନ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହରେ ଉଠିଥିଲେ, କାଲାହାଣ୍ଡିରେ ଏହାକୁ ବୋରିକିଆ କନ୍ଧ ରେଣ୍ଡୋ ମାଝି ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ୧୮୫୩ ମସିହାରେ ଲେଫ୍ଟ ମାକନେଲ ରିଣ୍ଡୋ ମାଜିଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି ରସାଲକଣ୍ଡା ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ । ଦୁଇ ବର୍ଷ ପରେ ୧୮୫୫ ମସିହାରେ ଲେଫ୍ଟ ମାକନେଲ ରିଣ୍ଡୋ ମାଜିଙ୍କୁ ଗୋଡ ଓ ହାତରେ ଲୁହା ଚେନରେ ବାନ୍ଧି ଗାଁଗାଁକୁ ନେଇ କନ୍ଧ ନେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ତେବେ ନେତାଙ୍କ ଉପରେ ଏପରି ନିଷ୍ଠୁର ତଥା ଅମାନୁଷିକ କାର୍ଯ୍ୟର ସାକ୍ଷୀ ରହି କାନ୍ଦା ସହନଶୀଳତା ଛାଡି ବାହାରକୁ ଯାଇ ଏହାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ । 
ସେମାନେ ଡିସେମ୍ବର ୧୦ ରେ ଉର୍ଲାଦାନୀରେ ଲେଫ୍ଟ ମାକନେଲଙ୍କ ବାସଭବନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ।କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ଶତାଧିକ ଆଦିବାସୀଙ୍କୁ ଜୀବନ ନେଇଥିଲେ । ପରେ ରେଣ୍ଡୋ ମାଝୀଙ୍କୁ ଏହି ଘଟଣାର ଦାୟୀ ଦେଇ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେହି ଦିନଠାରୁ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଏହି ପରି ପ୍ରତି ବର୍ଷ ସହିଦ ଦିବସ ପାଳନ କରି ଆସୁଛନ୍ତି ।
ଜଗମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ(ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକ)
