କାଶତଣ୍ଡୀ
ଶରତ ଆସିଲା ଆକାଶ ଭାସିଲା
ଧଳା ମେଘମାଳା ନେଇ
ଧରଣୀ ବକ୍ଷରେ କାଶତଣ୍ଡୀ ମାଳା
ଧୀରେ ଧୀରେ ଗଲା ଛାଇ ।
ସ୍ନେହ ଟିକେ ପାଇଁ ବିକଳ ସେ ହୋଇ
ଯେବେ କାନ୍ଦିଲା ବାହୁନି
ସେ ମନ୍ଦ ମଳୟ କାନେ କହିଗଲା
ମା ତୋ ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ ।
ସୁଲୁସୁଲୁ ବାଆ ଦେହେ ବାଜୁଥିଲା
ମନ ଉଲ୍ଲସିଲା ଯେବେ
ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ମନେ ଖୋଜିଲା ସେ ଦିନେ
ମାଆକୁ ପାଇବା ଲୋଭେ ।
ସେହି ଦିନ ଠାରୁ ପୂଜେ ସେ ମାଆ କୁ
ଅନ୍ତରରେ ଭକ୍ତି ନେଇ
ଦରଶନ ଦେଲେ ସମର୍ପିବ ତନୁ
ତାଙ୍କରି ଚରଣ ଧ୍ୟାଇ ।
ଅଶିଣ ଶେଷରେ ବାଜିଲା କାନରେ
ମାଆ କାଳେ ଆସିଛନ୍ତି
ଜଗତ ଜନନୀ ମହିଷା ମର୍ଦ୍ଦିନୀ
ବେଶେ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି ।
ନେହୁରା ହୋଇଲା ପାଦ ସେ ଧରିଲା
କାହୁଁ କେତେ ଲୋକଙ୍କର
ସେ ମୁଖକୁ ଟିକେ ଦରଶନ କରି
ପୂଜିବ ତାଙ୍କ ପୟର ।
ହେଲେ ଏ ସମାଜ ଦେଲା ଅପବାଦ
ରଙ୍ଗହୀନ ବାସହୀନେ
ଦରଶନ କଥା ଦୂରେ ଥିଲା ତାର
ଲୋଡ଼ା ନ ପଡିଲା ଦିନେ ।
ଗୁମୁରି ଗୁମୁରି କାନ୍ଦୁଥିଲା ତାର
ଦର୍ଶନାଭିଳାଷୀ ମନ
ଜନ୍ମକୁ ତାହାର କେତେ ଯେ ନିନ୍ଦିଲା
ତୁଚ୍ଛ ମଣିଲା ଜୀବନ ।
ଏତିକି ବେଳେ ସେ ଦେଖିଲା ଯେ ଦଳେ
ଲୋକ ନଇ ଆଡ଼େ ଗଲେ
କାନ୍ଧରେ ବସାଇ ମୃଣ୍ମୟୀ ମୂରତି
ଜଳରେ ବିସର୍ଜ୍ଜି ଦେଲେ
ଜାଣିଲା ମାଆ ତା ଆସି ଚାଲିଗଲେ
ଆଉ ଦେଖା ମିଳିବନି
ଏ ଛୋଟ ଜୀବନ ହେଲା ଅର୍ଥହୀନ
ଜୀବନ ତା ହିନିମାନୀ ।
ସୂରୁଜ ବୁଡିଲା ସଞ୍ଜ ନଇଁଗଲା
ଆସିଲା ସେ ଦିନ ରାତି
ନିରାଶା ହତାଶା ଉଦବିଘ୍ନ ମନରେ
ବିତାଉ ଥିଲା ସେ ବସି ।
ହଠାତ୍ ଲାଗିଲା ସପନ ପରିକା
ଆଖି ଖୋଲି ଦେଖେ ଆହା
ଅଭାଗିନୀ ପାଖେ ମୃଣ୍ମୟୀ ମୂରତି
ଉଭା ହୋଇଅଛି ଯାହା ।
ପାଖକୁ ଆସିଲେ ମୁଣ୍ଡ ଆଉଁସିଲେ
କହିଲେ ଦେଇ ସେ ସ୍ନେହ
ଖୋଜୁଥିଲୁ ବୋଲି ଆସିଲିରେ ମୁହିଁ
ସୁଖ ଦୁଃଖ ପଦେ କହ ।
ସତ କିମ୍ବା ଇଏ ତା ଦୃଷ୍ଟିର ଭ୍ରମ
ବୁଝି ତ ପାରିଲା ନାହିଁ
ନୟନରେ ନେଇ ଅଶ୍ରୁ କେଇ ଧାର
ନୀରବେ ଥିଲା ସେ ଚାହିଁ ।
କହିଲା ମାଆ ଗୋ ଆପଣେଇ ନିଅ
ଦିଅ ସେ ପଣତ ଛାଇ
ତୁମ ଛଡା ଏଇ ସଂସାରରେ ମୋର
ଆପଣାର କେହି ନାହିଁ ।
ଶୋଇବାକୁ ଚାହେଁ ତୁମରି କୋଳରେ
ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ କିଛି ମୋର
ପ୍ରାଣ ସମର୍ପୁଛି ତୁମରି ଚରଣେ
କରିଦିଅ ଏକାକାର ।
ଜାଣିଲି ମାଆ ଗୋ ମାଆର ହୃଦୟ
ସାଗର ଠାରୁ ବିଶାଳ
ଛୋଟ ହେଉ ବଡ ସଭିଏଁଙ୍କ ପାଇଁ
ସ୍ନେହ ତୁମ ଅନାବିଳ ।
ସମର୍ପେ ଯେ ପ୍ରାଣ ଅନ୍ତରରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା
ହୃଦୟେ ଭକତି ବହି
ତୁମରି କରୁଣା ଲଭେ ଏକା ସେଇ
ପାଖେ ସଦା ଥାଅ ରହି ।
ସ୍ମୃତିରଞ୍ଜନ ଦାସ
ଭୁବନେଶ୍ବର
